Siber Olaylara Tepki Verme ve İzleme Stratejileri Nasıl Oluşturulur?

Siber güvenlik; cihazların, sunucuların, elektronik sistemlerin, ağların ve verilerin kötü amaçlı saldırılardan korunmasıdır. Kötü niyetli kullanıcıların geniş bir faaliyet alanı bulduğu dijital çağda hem bireyler hem de kurumlar açısından gittikçe daha kritik hâle gelir. Nitekim RiskXchange tarafından yayımlanan istatistikler, 2023’ün ilk yarısında dünya çapında 6 milyondan fazla veri kaydı açığa çıktığını gösterir. Bu nedenle organizasyonların güçlü bir siber olaylara müdahale planına sahip olması son derece önemlidir. Yazının devamında bu planın öneminden ve nasıl oluşturulması gerektiğinden bahsettik.

Siber Saldırılar için Önceden Hazır Olmanın Avantajları Nelerdir?

Gerekli siber güvenlik önlemlerini zamanında almak, bu alandaki risklerin sebebiyet verdiği zararı minimuma indirmenin anahtarıdır. Potansiyel tehlikeleri engellemeyi ve açığa çıkan sorunları en kısa sürede ortadan kaldırmayı mümkün kılar. Hızlı tepki verme kabiliyeti; iş sürekliliğini sağlama, hassas verileri ve itibarı koruma gibi faydalar sunar. Bu beceriyi kazanmak için bir siber olaylara müdahale planınızın olması gerekir. Söz konusu planın beraberinde getirdiği avantajlar ise şunlardır:

• Yasal uyumluluğu korur: İlgili yasal düzenlemelere ve sektör standartlarına uyum, siber saldırılara karşı hazırlıklı olmanın bir parçasıdır. Bu adaptasyon, siber olaylardan kaynaklanan hukuki sorunları önler. 
• Farkındalığı artırır: Siber risklere hazırlıklı bir organizasyon, çalışanlarını bilgi güvenliği konusunda eğitir. Böylece personelin farkındalığını artırarak kimlik avı ve sosyal mühendislik ataklarına karşı güçlü bir savunma mekanizması oluşturur.
• Yedekleme süreçlerini etkinleştirir: Siber risklere hazırlıklı olmak, veri yedekleme ve kurtarma planlarının etkinliğini artırır. Böylece veri kaybı durumunda iş akışı sekteye uğramaz.
• Sürdürülebilirliği destekler: Etkili siber olay planlaması, organizasyonun güvenlik stratejilerini sürekli gözden geçirmesine ve iyileştirmesine imkân tanır. Bu sayede kurum, her geçen gün hızla artan siber tehlikelere karşı yeterli donanıma sahip olur.

Statista tarafından yayımlanan veriler, 2023 yılı itibarıyla Amerika Birleşik Devletleri'nde bir veri ihlalinin ortalama maliyetinin 9,48 milyon dolar olduğunu gösterir. Güçlü bir siber güvenlik stratejisi, organizasyonların ataklardan kaynaklanan maddi kayıplarını engeller. Aynı zamanda kurumun prestijini ve iş sürekliliğini de korur.

Siber Olaylara Müdahale Planının 6 Adımı Nedir?

NIST (Uluslararası Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü), “Computer Security Incident Handling Guide” adlı kılavuzunda siber olaylara müdahale planının çerçevesini çizer. Müdahale planını, kendi içinde 6 ayrı adıma ayırır. Takip eden başlıklarda bu kapsamda yer alan hazırlık, tespit, analiz, sınırlandırma, eradikasyon ve iyileştirme aşamalarına ilişkin detayları görebilirsiniz.

Hazırlık Aşaması

Siber olaylara hazırlıklı olmak, etkili bir müdahale planının temelinde yer alır. Hazırlık aşamasında ilgili olaya nasıl müdahale edileceği, hangi eylemlere öncelik verileceği ve bu süreci kimin idare edeceği gibi konulara odaklanılır. Güçlü bir siber tehdit müdahale planı oluşturmak için bu safhada göz önünde bulundurmanız gereken detaylar şunlardır:

• Müdahale ekibi üyelerinin tüm kurumsal güvenlik politikalarını bildiğinden emin olun.
• Düzenli olarak tehdit farkındalığı eğitimleri gerçekleştirin. 
• Siber risklere karşı belirli aralıklarla tatbikatlar yapın.
• Tüm müdahale ekibinin bir siber olay sırasında kiminle iletişime geçeceğini bilmesini sağlayın.
• Olay müdahale kayıtlarını, en son ortaya çıkan siber tehditlere göre güncelleyin.
• Olay müdahale ekibi üyelerinin kayıtlara sorunsuz erişmesini sağlayın. 
• Müdahale ekiplerinin hazır olup olmadığını ölçen metrikler hazırlayın.

Özetle bu aşama, siber olaylara müdahale planına zemin atar. Eğer küresel bir kurumsanız her bölge için ekipler oluşturabilir ve bu takımların merkezdeki olay müdahale liderine rapor vermesini sağlayabilirsiniz. Ayrıca ekibe CISO (Bilgi Güvenliği Şefi) gibi iletişimden sorumlu olacak bir yetkili atayabilir, müdahale sürecini daha koordineli hâle getirebilirsiniz. 

Tespit Aşaması

Siber olaylara müdahale planı, kuruluşunuzun güvenlik durumunu değerlendirmenize ve muhtemel saldırılara karşı etkili bir savunma duvarı örmenize yardımcı olur. Bu planın bir parçası olan tespit aşamasında gözlem ve analiz teknikleri aracılığıyla potansiyel güvenlik açıkları belirlenir. Bu adım, saldırganların hangi noktalardan sisteminize girmeye çalıştığını öğrenmenizi ve bu zayıf noktaları hızlıca kapatmanızı sağlar. Örneğin uç nokta izleme katmanı, güvenlik duvarları, izinsiz giriş tespiti ve SIEM (Güvenlik Bilgileri ve Olay Yönetimi) araçları gibi teknolojileri kullanarak potansiyel bir ihlali tespit edebilirsiniz. 

Analiz Aşaması

Kurumunuzun bilişim altyapısını güçlendiren siber güvenlik prosedürlerini sağlamak için analiz aşamasına önem vermeniz gerekir. Tehdit analistleri, ilgili siber olaylara müdahale planı adımında bazı göstergelere odaklanır. Bu göstergeler arasında şunlar yer alır:

• Web sunucusundaki açık taramasına ilişkin loglar 
• Veri tabanı sunucusundaki arabellek aşımı uyarıları
• Antivirüs yazılımının zararlı yazılım tespiti
• Sıra dışı ve şüpheli dosya adları
• Yetkisiz değişiklikler
• Anormal ağ trafiği

Bu kapsamda ilk olarak karşılaşılan tehditler önceliklendirilir. Ağ ve sistemlerin rutin özellikleri tanımlanır. Ayrıca olay ilişkilendirme çalışmaları yapılır. Ardından sürecin takibi ve belgelendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen tüm çalışmalar dökümante edilir. Bu belgede olayın güncel durumu, göstergeler, alınan aksiyonlar ve etkilenen varlıklar gibi bilgiler yer alır. Böylelikle tehditlere karşı atılacak adımlar daha sistematik ve hızlı hâle gelir.

Sınırlandırma

Siber olay müdahale ekibi, sınırlandırma aşamasında olası saldırının etkilerini hafifletmeye odaklanır. Bir diğer ifadeyle, siber olayı izole etmeye ve çevredeki sistemlere daha fazla zarar gelmesini önlemeye çalışır. Bu adımda dikkat edilmesi gereken ayrıntılar aşağıdaki gibidir.

• Siber olay izole edilebilir mi?
• Güvenliği ihlal edilen tüm sistem ve cihazlar izole edildi mi?
• Bütün sistem sahipleri olaydan haberdar mı?
• Sisteme ait yedekler oluşturuldu mu?
• Tüm yedeklemeler güvenli bir şekilde saklanıyor mu?
• Müdahale ekibi üyeleri, çalışmalarını belgeliyor mu? 
• Virüslü sistemlerden tüm kötü amaçlı yazılımlar kaldırıldı mı?
• İstismar edilen güvenlik açıkları düzeltildi mi?
• Güvenliği ihlal edilen tüm sistemler güçlendirildi mi?
• İş operasyonları normal akışına döndü mü?

Tüm bu sorulara, “evet” yanıtı verildiğinde sınırlama aşaması tamamlanır. Bu koşulları sağlayanlar, siber olaylara müdahale planının eradikasyon safhasına geçebilir.

Eradikasyon

Kelime anlamı yok etmek olan eradikasyon, siber güvenlik stratejilerinde tehdidin ortadan kaldırılmasına yönelik adımları belirtmek için kullanılır. Bu aşamada aşağıdaki işlemler yapılır:

• Atağa uğrayan sistemleri devre dışı bırakarak devam eden siber saldırıların yayılmasını önlemek.
• Saldırılardan etkilenen sistemlerde tarama yaparak kötü amaçlı yazılımlardan ve yamalanmamış güvenlik açıklarından kaynaklanan sorunları belirlemek.
• Olayın açığa çıkmasına neden olan güvenlik zafiyetlerini tespit etmek ve sistemleri temiz yedeklerinden geri yüklemek.

Kısaca bu aşamada bilgi güvenliğinin siber saldırılara karşı güçlendirilme durumu incelenir. Ayrıca siber olaya maruz kalan sistemin tamamen temiz hâle getirilmesi sağlanır. Daha sonra sıra, müdahale planının son evresine gelir. 

İyileştirme Aşaması

İyileştirme safhasında amaç, sistemlerin siber olaydan önceki durumuna getirilmesidir. Bu süreç, eradikasyon adımında gerçekleştirilen temiz yedeklerin geri yüklenmesi işlemiyle başlar. Fakat bu noktada söz konusu yedeklerin siber saldırıda yararlanılan güvenlik açıklarını içerdiğini unutmamak gerekir. Yani bu zafiyetleri, aynı siber olaylara yeniden maruz kalmamak için uygun güvenlik yamaları ve diğer işlemler aracılığıyla iyileştirmeniz önemlidir.

Siber Olaylara Müdahale Planı Oluşturmak için Dikkat Edebilecekler

Siber güvenliğin önemini kavrayanlar, etkili bir müdahale planı oluşturmak için bazı detayları göz önünde bulundurmalıdır. Organizasyonlar, gelişmiş veri güvenliği programlarından destek alarak siber olaylara karşı güçlü adımlar atabilir. Örneğin DLP (Data Loss Prevention) yazılımlarını kullanarak sistemlerinden dışarıya veri sızmasını engelleyebilir. Ayrıca bir IR ekibi kurma, tehdit analizi yapma ve harici test uzmanlarıyla çalışma gibi adımlar da kurumların siber güvenlik süreçlerini iyileştirir.

Bir IR Ekibi Kurun

IR (Incident Response), olay müdahalesi anlamına gelir. IR ekibi ise siber güvenlik olaylarına hızlı ve etkili bir şekilde yanıt vermek üzere oluşturulan bir takımı ifade eder. Atakları tespit ve analiz etmek için özel olarak görevlendirilir. Aynı zamanda siber olayların müdahalesinde ve ardından sistemlerin iyileştirmesinde de önemli rol oynar. Uzmanlardan oluşan IR ekibi, yöneticilere ve ilgili paydaşlara siber olay hakkında ayrıntılı raporlar sunar.

Tehdit Analizi Yapın

Tehdit analizi; mevcut güvenlik zayıflıklarını belirleme, saldırı vektörlerini anlama ve organizasyonun varlıklarını hedef alabilecek potansiyel tehditleri değerlendirme sürecini içerir. Bu analiz sayesinde kurumun hassas bilgilerini, sistemlerini ve süreçlerini koruyan savunma stratejilerini belirlemek mümkün olur. Böylece siber saldırılara karşı etkili bir müdahale planı geliştirilir ve uygulanır.

Hızlı Müdahale Kılavuzlarının Ana Hatlarını Oluşturun

Siber olaylara müdahale planını etkili bir şekilde hayata geçirmek için kılavuzlar oluşturabilirsiniz. Rehber niteliğindeki müdahale kılavuzları, IR ekiplerinın hızlı ve koordineli bir şekilde hareket etmesini sağlar. Olay tespitinden itibaren alınacak önlemleri, iletişim prosedürlerini, sistem kurtarma adımlarını ve diğer önemli aksiyonları içerir. Özetle hızlı müdahale kılavuzları, organizasyonun siber olaylara kısa süre içinde tepki verebilmesine yardım eder.

Dış İletişim için Prosedürler Geliştirin

Siber olaylara müdahale planının temelleri arasında etkili bir dış iletişim stratejisi oluşturmak da yer alır. Dış iletişim prosedürleri, müdahale sürecinin şeffaf ve koordineli bir şekilde yürütülmesine yardımcı olur. Bu prosedürler; medya, müşteriler, tedarikçiler, düzenleyici kurumlar ve diğer ilgili paydaşlarla kurulan iletişimin yönergelerini içerir. Ayrıca bilgi sızıntılarına karşı riski azaltmak ve itibarın korunmasını sağlamak için hassas bilgilerin nasıl yönetileceğini de düzenler. 

Harici Test Uzmanlarıyla Çalışın

Harici test uzmanlarıyla iş birliği yapmak, siber olaylara müdahale planının etkinliğini artırır. Bu uzmanlar; organizasyonun savunma mekanizmalarını, güvenlik açıklarını ve siber olaylara karşı hazırlığını değerlendirir. Harici testler, organizasyonun güvenlik kontrollerinin gerçek dünya senaryolarına ne kadar dayanıklı olduğunu test etmek açısından önemlidir. Zayıf noktaları belirleyerek müdahale planını güçlendirir ve gelecekteki saldırılara karşı daha dirençli bir yapı oluşturulmasına katkı sağlar. 

IR Planını Test Edin

Siber olay müdahale stratejisini değerlendirmek ve iyileştirmek için IR planını düzenli olarak test etmek önemlidir. Bu testler, planın gerçek dünya koşullarında nasıl işleyeceğini belirler ve bazı atak senaryolarına karşı ne kadar hazır olduğunu ortaya koyar. Özetle IR planını test ederek müdahale ekibinin tepki sürekliliğini, iletişim protokollerini, teknik yetenekleri ve koordinasyonu ölçebilirsiniz.

Sistemlerinizi Dış Tehlikelere Karşı Test Ederek Siber Olaylara Karşı Koruyun

Sistemlerinizi tehlikelerden korumak için inventiv’in Securvent hizmetinden yararlanabilirsiniz. TSE onaylı sızma testi firması inventiv, hedefli ve kontrollü saldırı simülasyonlarıyla bilişim altyapınızdaki zafiyetleri tespit eder. Ardından size, güvenlik açıklarının kritiklik derecesine göre sıralandığı ve bu zayıflıklara yönelik etkili çözüm önerilerine yer veren kapsamlı bir rapor sunar. Ayrıca çalışanlarınızı siber güvenlik alanında bilgilendirmenize de yardımcı olur. Siber olaylara müdahale planınızı güçlendirecek tüm adımlar için inventiv’den destek alabilirsiniz.